Programma 5. Zuinig op ons klimaat

We hebben per saldo een voordeel bij de nutsbedrijven van € 58.000. We hebben meer uitvoerings- en toezichtskosten door meer vergunningsaanvragen en het project glasvezel met in totaal € 308.000. Daar staat tegenover dat er een toename van inkomsten is van € 366.000 omdat de doorberekening van de beheerkosten en de degeneratievergoedingen aan de nutsbedrijven fors toenemen, met name door het project Glasvezel. Hierdoor hebben we per saldo dus een voordeel van € 58.000.

We hebben de begroting van afval geactualiseerd. In 2021 zien we op afvalinzameling een positief resultaat. In 2021 is voor de afvalinzameling een nieuwe fase ingegaan. Met ingang van 1 januari 2021 wordt PMD/PBD twee wekelijks in plaats van driewekelijks ingezameld en is het reglement van het Duurzaamheidsplein Oss gewijzigd waardoor poorttarieven marktconform zijn. Met ingang van 1 april 2021 zijn we gestart met een andere containerconfiguratie bij de huis aan huisinzameling en kunnen inwoners die gebruik maken van een centrale afvalinzameling 10 keer per maand hun afval storten. In de (afval)begroting 2021 is tijdens het opstellen rekening gehouden met de effecten van COVID-19. In 2020 waren er meer afvalaanbiedingen en meer bezoekers op het Duurzaamheidsplein Oss. De begroting 2021 is met de kennis van nu te conservatief gebleken. Het is duidelijk dat de invoering van het gemeentelijke afvalbeleid met ingang van 1 januari 2021 leidt tot positieve effecten zoals minder afvalstoffen op het Duurzaamheidsplein en betere afvalscheiding door de burgers. Daarnaast is de gemeente een pilot gestart om aangeboden afvalstoffen op het Duurzaamheidsplein Oss goedkoper te verwerken (onder andere grof huishoudelijk restafval). Concreet betekend dit een financieel voordeel van € 650.000. Het verhogen van de tarieven van het Duurzaamheidsplein Oss heeft ook ruim € 100.000 extra opgeleverd. Voor 2021 stellen we voor dit extra resultaat te storten in de reserve afval om dit in 2022 in te kunnen zetten bij de volgende fase binnen het afvalbeleid, de invoering van getarifeerd aanbieden (conform het principe de vervuiler betaald). We willen daarnaast vanuit de reserve onze inwoners in 2022 belonen voor de goede scheiding van hun afval, door een verlaging van de ASH 2022 ten opzichte van de ASH 2021. Dit nemen we op in het raadsvoorstel over de tarieven voor 2022. Vanaf 2023 zou dit structureel vanuit de begroting moeten komen.

We hebben een integraal beheerplan voor de openbare ruimte opgesteld. Per saldo hebben we een nadeel van € 558.000 in 2023. Voor de rest van de jaren verloopt de wijziging neutraal. We zien aan de ene kant stijgende kosten voor het dagelijks onderhoud. Dit komt door hogere prijststijgingen van bestekken dan de jaarlijkse indexatie, hogere kosten door klimaatverandering voor het onderhoud van groen ( (water geven, inboet door droge of juist natte zomers), toenemende kosten van schoonmaken van waterdoorlatende verhardingen, hogere kosten voor markeringen en meer onderzoekskosten door strengere milieueisen. Voor het groot onderhoud zien we juist een kostendaling. We zien daar de effecten van het beschikbaar komen van het structurele vervangingsbudget. Openbare ruimte die we vervangen hoeven we de jaren ervoor niet meer te onderhouden (natuurlijk houden we de openbare ruimte wel veilig). Na vervanging is de eerste jaren ook geen groot onderhoud nodig. We stemmen het onderhoud steeds meer af op functionele eisen. Waar de openbare ruimte misschien niet aan de technische eisen voldoet maar nog prima functioneert, houden we die zo lang mogelijk veilig met dagelijks onderhoud. Daarnaast hebben we in de afgelopen jaren extra budget besteed aan noodzakelijk onderhoud van wegen in de Lithse Polder. Door een periode van droogte en hitte is de ondergrond gezakt (inklinking). Die wegen zijn nu weer op orde en hier hoeven we waarschijnlijk lange tijd geen groot onderhoud meer aan uit te voeren. Hieruit blijkt dat goed onderhoud niet alleen een betere kwaliteit oplevert maar op de langere termijn goedkoper (rendabeler) is. In 2022 en 2023 hebben we een incidenteel tekort. Dit komt doordat we door de toenemende kosten van dagelijks onderhoud op termijn kunnen dekken uit de lagere kosten voor het groot onderhoud. In 2022 en 2023 ontstaat er een knelpunt omdat we het budget voor groot onderhoud niet kunnen verlagen in verband met afgesproken verplichtingen in het vastgestelde Integraal UitvoeringsProgramma (IUP) 2020 - 2023. Het tekort voor 2022 onttrekken we uit de reserve IUP. Voor 2023 is dat niet mogelijk en hebben we dus een nadeel van € 558.000.

Het rioleringsplan 2012-2018 wordt jaarlijks geactualiseerd. Als gevolg van de actualisatie en door inflatie zien we dat per saldo de kosten van riolering stijgen. Deze stijgingen zijn in de afgelopen jaren niet doorgerekend in het tarief. In de achterliggende jaren is het saldo van de reserve egalisatie rioolbeheer gestegen boven het afgesproken maximale niveau. Dit was een bewuste actie om daarmee het tarief voor de rioolheffing voor langere tijd constant te kunnen houden. Het reguleren van het tarief met behulp van de reserve lijkt voor de komende jaren niet langer houdbaar. We moeten rekening houden met een inflatie van rond de 2% en de op ons afkomende stijging van kosten door klimaatadaptatie en grote projecten rondom klimaat die meer werk vergen en waarvoor de formatie op orde moet worden gebracht en er meer inhuur noodzakelijk wordt. Bij de toekomstige projecten moet er gedacht worden aan hemelwater (klimaat)visie per kern/stroomgebied, uitvoeringsagenda klimaat en maatregelen vanuit de klimaatstresstest. De bovenstaande ontwikkelingen maakt een stijging boven inflatie noodzakelijk. Voor 2022 wordt in totaal 3% voorgesteld. Voor de jaren daarna wordt rekening gehouden met een stijging van 3,3%. Ook met deze stijgingen bereiken we nog geen kostendekkend tarief en blijft een beroep op de reserve noodzakelijk, maar dat past binnen de reserve egalisatie rioolbeheer.

We hebben een voordeel in 2021 van € 897.000. Dit komt doordat we de boete hebben teruggekregen die we hebben betaald vanwege het meningsverschil met Attero. In 2019 is er een voorlopige boete opgelegd aan de gemeente vanwege dit meningsverschil met Attero. Dit geschil ging om het aanleveren van huishoudelijk afval. In de periode van 1 februari 1997 tot 1 februari 2017 hadden de Brabantse gewesten een langlopend contract met de afvalverwerker Attero voor de verwerking van het huishoudelijk restafval. De Brabantse gewesten moesten contractueel gezamenlijk jaarlijks 510.000 ton huishoudelijk afval aanleveren. Sinds 2011 leveren de Brabantse gemeenten gezamenlijk minderafval aan. Attero stelde dat zij hierdoor financieel verlies heeft geleden. Daarom eiste Attero van de Brabantse gewesten compensatiekosten. De Brabantse gewesten hebben geweigerd dit te betalen. Als reactie hierop heeft Attero diverse arbitragezaken tegen de Brabantse gewesten gevoerd. De Brabantse gewesten hebben de rechtszaak over de jaren 2011, 2012, 2013 en 2014 gewonnen. Attero heeft de arbitrage over de jaren 2015, 2016 en de eerste maand van 2017 gewonnen. De gewesten zijn vervolgens een vernietigingsprocedure gestart bij het gerechtshof Den Haag. De rechter heeft nu een uitspraak gedaan en de vordering van Attero afgewezen. We krijgen het bedrag wat we eerder hebben betaald dus terug. Dit leidt tot een terugbetaling van € 896.793. Attero kan alleen nog in cassatie gaan. We verwachten dat de kans dat Attero in cassatie gaat én deze wint, op ruim minder dan 50%.

We hebben lagere kapitaallasten voor de N329. Het gaat om een bedrag van € 26.000 vanaf 2022. We stellen voor om dit bedrag beschikbaar te houden voor de aansluiting van de N329 op de noordelijke ontsluitingsweg en de noodzakelijke aanpassingen van de verkeersregelinstallaties, zie hiervoor de 3O-ontwikkeling Noordelijke ontsluitingsweg binnen programma 7. Mobiliteit.

We stellen voor om in 2022 voor energiebesparing € 400.000 te storten in het investeringsfonds duurzaamheid. De Uitvoeringsagenda Energiebesparing is tot en met het jaar 2023 vastgesteld incl begroting. Volgend jaar wordt een vervolgprogramma opgesteld voor de volgende periode met begroting voor 2024 e.v.. In een van de vorige begrotingen hebben we uit dit fonds al een bedrag van € 140.000 laten vrijvallen voor andere activiteiten. We hebben daarom voor 2022 een bedrag nodig van € 400.000 voor uitvoeringscapaciteit en externe ondersteuning voor de activiteiten uit het Uitvoeringsagenda. Het adviserend toezicht op bedrijven is opgenomen in het VTH-budget. We zetten voor 2022 opnieuw in op subsidiemogelijkheden vanuit het rijk om een deel van onze kosten af te dekken maar omdat het nog onzeker is of deze beschikbaar komen, nemen we alvast wel dit bedrag op in het investeringsfonds duurzaamheid. We bepalen volgend jaar of en welk extra budget we voor 2023 nodig hebben.

We werken aan een afvalinzamelsysteem waarmee we de landelijke afvaldoelstellingen halen. We streven daarbij naar een zo hoog mogelijk milieurendement en een goed serviceniveau voor onze burgers, tegen zo laag mogelijke kosten met kostendekkende tarieven. Bij het implementeren van het nieuwe afvalinzamelsysteem in 2021 zijn ongewenste neveneffecten ontstaan. In hoeverre deze het gevolg zijn van het nieuwe inzamelsysteem dan wel in welke mate van COVID-19 maatregelen en of dit van tijdelijke aard is kunnen we moeilijk inschatten. Net zo min als we kunnen voorzien wat de ongewenste neveneffecten zullen zijn van de introductie van gedifferentieerde tarieven per 1 januari 2022. Op 22 juli 2021 heeft de gemeenteraad de motie Acute afvalproblemen oplossen aangenomen. Voor eind 2021 leggen we varianten voor ter vermindering van de gesignaleerde problemen. Om daar invulling aan te kunnen geven, nemen we nu alvast voor 2022 € 100.000 euro op. In het plan dat we aan de Raad voorleggen zullen zo nodig extra bedragen worden opgenomen.

Landelijk is de warmtetransitie volop in het nieuws. We verwachten dat besluitvorming in Den Haag verhoogde druk op ons als gemeente zal zetten om uitvoering te geven aan onze opdracht. Wat dit financieel gaat betekenen, weten we nu nog niet. Ons beleidsvoorstel voor de Osse Transitievisie Warmte is in voorbereiding. We ramen de kosten voor o.a. extern advies, stimuleringsactiviteiten, opstellen van wijktransitieplannen en participatiebijeenkomsten voor 2022 op € 500.000 en stellen voor om dit hiervoor gelabelde bedrag in het investeringsfonds duurzaamheid te storten. We nemen een eenmalig bedrag op omdat we voor de volgende jaren nog niet kunnen overzien of we hier compensatie van het Rijk voor ontvangen. We komen hier in latere begrotingen op terug. We zetten ons ervoor in, ook in RES en G40 verband om voor de warmtetransitie voldoende geld vanuit het nationaal programma beschikbaar te krijgen. De uitkomst daarvan bepaalt mede onze ambitie en de daarvoor benodigde eigen middelen.